اندازه گیری روشنایی
دستیابی به نتایج روشن و ارزیابی معتبر در اندازه گیری روشنایی ، ضروری است که به دور از افراط و تفریط با استفاده از راهکار های مدون شده و علمی به اندازه گیری روشنایی پرداخت. بر اساس اهداف اندازه گیری و ارزیابی روش های زیر برای اندازه گیری روشنایی پیشنهاد شده است .
اندازه گیری روشنایی عمومی
در این روش با انتخاب ایستگاه های معین شدت روشنایی عمومی محل در ارتفاع معینی که متناسب با نیاز استفاده کنندگان باشد ، در سطح افق اندازه گیری می شود. در این تکنیک برای بازرسی فنی یا بازرسی ایمنی و بهداشتی، ایستگاه بندی و اندازه گیری به دو روش عملیاتی زیر امکان پذیر است :
۱- روش شبکه ای
۲- روش الگویی IESNA
روش شبکه ای
برای تعیین چگونگی توزیع روشنایی در سطح مکان مورد بررسی تعیین محدود های مختلف توزیع نور با استفاده از روش ترسیم منحنی های ایزولوکس و تشخیص یکدستی روشنایی عمومی می توان از روش شبکه ای استفاده نمود. نتایج این روش مستقیماً قابل مقایسه با حدود الزامی شدت روشنایی عمومی نمی باشد . در روش شبکه ای پس از تهیه نقشه ساده محل مورد بررسی سطح مکان (محوطه، کارگاه یا معبر) به صورت شبکه شطرنجی منظم با الگوی زیر تقسیم بندی می شود .
محیط رو بسته
برای مکان های سربسته و محوطه ها ابعاد هر خانه شطرنجی ۲ تا ۵ متر بسته به ابعاد مکان تعیین می شود. حداقل تعداد برای استفاده در این روش ۲۰ و حداکثر60 ایستگاه می باشد. برای تعیین ایستگاه ها پیشنهاد می شود نسبتی از مساحت مکان مورد بررسی باشد . بطور مثال برای طول و عرض ۳۵ در ۱۵ متر، تعداد ۲۱خانه شطرنجی منتظم به ابعاد ۵ × ۵ متر تقسیم گردد. در مکان های کوچک ، ابعاد خانه ها نباید از ۲ × ۲ متر کمتر باشد .
مکان های محدود
برای مکان هایی که امکان استفاده از روش الگویی میسر نباشد ، IES شبکه بندی با مش کوچک (۲*۲) فوت پیشنهاد نموده که از نظر اجرایی بسیار وقت گیر می باشد.
استفاده در معابر
برای معابر، عرض معبر به ۵ خانه و حد فاصل دو تیر به ۹ خانه تقسیم شود. در این روش اندازه گیری فقط در ۵ خانه از طول معبر حد فاصل دو تیر چراغ و ۵ خانه عرض معبر به گونه ای انجام می گردد که در ردیف اول یک ایستگاه در خط زیر چراغ و ایستگاه پنجم درست در وسط فاصله دو چراغ باشد . ( جمعاً ۲۵ ایستگاه اندازه گیری ) .


نحوه سنجش برای خیابان
مرکز هر خانه شطرنجی در روش فوق یک ایستگاه اندازه گیری خواهد بود. در هر یک از ایستگاه ها باید شدت روشنایی در سطح افق (فتوسل دستگاه نورسنج باید بصورت کاملاً افقی قرار گیرد) اندازه گیری و روی پلان شطرنجی یا جدول کد بندی شده مربوط به پلان ثبت گردد نتایج این اندازه گیری توزیع شدت روشنایی را در سطح مکان نشان می دهد.
نتایج کسب شده
با استفاده از جدول اطلاعاتی بدست آمده از نتایج اندازه گیری ، مقادیر و مکان شدت روشنایی حداقل و حداکثر بدست می آید بعلاوه با استفاده از آن می توان مکان مورد نظر را به نواحی با شدت روشنایی کمتر از حد استاندارد و در حد استاندارد تقسیم و نقشه جدیدی با همین محتوا و به صورت رنگی طوسی برای زیر استاندارد و زرد برای حد استاندارد به عنوان لایه اطلاعاتی کاربردی ترسیم نمود.
مزیت استفاده
یکی از استفاده های مهم از نتایج اندازه گیری طبق روش شبکه ای تهیه نقشه خطوط ایزولوکس است با استفاده از نتایج و درون یابی مقادیر بصورت دستی یا با استفاده از نرم افزارهای متداول همانند SURFER و ArcGIS می توان لایه اطلاعاتی جدیدی بر مبنای منحنی های هم اندازه شدت روشنایی ( ایزو لوکس ) بصورت دو بعدی و سه بعدی ترسیم نمود. علاوه بر آن انجام محاسباتی که توزیع آماری مقادیر شدت روشنایی در محدوده مورد بررسی را بیان کند ( بجز متوسط گیری ) در گزارش دهی ، مفید خواهد بود.

موارد احتیاطی روش شبکه ای
با استفاده از نتایج روش شبکه ای ، می توان ضریب بهره روشنایی سیستم را نیز برآورد نمود. روش شبکه ای اگرچه دارای مزایای مهمی است لیکن به دلایل زیر باید با احتیاط مورد استفاده قرار گیرد.
تعداد ایستگاه های اندازه گیری نسبتاً زیاد و اجرای این روش وقت گیر است.
ارزش نسبی
با توجه به اینکه نقاط مختلف در محدوده مورد اندازه گیری ارزش هم اندازه ای ندارند نمی توان با استفاده از آنها به متوسطی از شدت روشنایی که معیار اصلی ارزیابی روشنایی عمومی است دست یافت طبعاً انجام محاسباتی که منجر به تعیین شدت روشنایی عمومی گردد بدون لحاظ کردن ارزش نسبی ایستگاه ها اشتباه است.
استفاده های بیشتر
برای اندازه گیری روشنایی طبیعی داخل اماکن و تهیه منحنی های توزیع می توان از روش شبکه ای استفاده نمود اگر چه اندازه گیری در فواصل معین در عمق فضا (حدفاصل پنجره و دیوار مقابل ) برای تعیین تغییرات شدت روشنایی در عمق و محاسبه شاخص روشنایی روز آسانتر است.
اندازه گیری روشنایی عمومی داخلی
انجمن مهندسین روشنایی آمریکای شمالی IESNA بر اساس مطالعات و تجربیات خود، الگوهایی را برای ایستگاه بندی نقاط اندازه گیری در داخل اماکن برای تعیین و ارزیابی متوسط شدت روشنایی مصنوعی داخل اماکن تدوین و منتشر نموده است. الگو های مذکور بسته به شیوه چیدمان چراغ ها در مکان و نوع آنها ( از نظر نقطه ای یا خطی بودن ) در ۶ گروه معرفی شده اند در الگو های مذکور با انتخاب حداکثر ۱۸ ایستگاه اندازه گیری در کارگاه بدون محدودیت مساحت ، توسط ضرایبی که برای نقاط مختلف تعیین شده با انجام یک محاسبه ساده ، متوسط شدت روشنایی محل بدست می آید.
الگوهای IES
الگوهای پیشنهادی انجمن مهندسین روشنایی مبتنی بر اندازه گیری نمونه های وزن یافته ای از مقادیر شدت روشنایی در اماکن است که از نظر آماری، ضرایب یا ارزش هر خوشه ایستگاه تعیین شده و بسته به الگوی چیدمان چراغ در محاسبه متوسط شدت روشنایی لحاظ شده است در این الگوها حتی برای مکان های وسیع ، حداکثر ۱۸ ایستگاه اندازه گیری برای تعیین متوسط شدت روشنایی کافی است جالب اینکه ، نقاط شدت روشنایی حداقل و حداکثر هم در آن معلوم می شود. در اندازه گیری و تطبیق این الگوها بر مکان مورد بررسی باید توجه داشت که در صورت تغییرات دستکاری یا خرابی در بخشی از سیستم روشنایی، کارشناس باید بر اساس چیدمان اولیه چراغ ها از الگوی مناسب استفاده نماید و پس از محاسبه شدت روشنایی متوسط اشکالات سیستم روشنایی را در گزارش قید نماید. به تجربه می توان گفت حتی در کارگاه های صنعتی که بیشترین دستکاری و تغییرات در چیدمان چراغ ها در طول زمان صورت میگیرد هم میتوان با انطباق یکی از این الگوها بر کارگاه مورد بررسی آن را مورد ارزیابی قرار داد مؤلف و همکاران ۲۶۷ کارگاه در ۵ منطقه صنعتی کشور را با همین الگوها مورد مطالعه قرار داده اند . الگوهای مورد بحث در ۶ گروه آمده است.
منبع تکی
در صورتی که یک منبع نقطه ای روشنایی موجود باشد ، چهار ایستگاه P1 تا P4 در یک چهارم قطرهای اتاق تعیین و در آن ایستگاه ها، شدت روشنایی در سطح افق و در ارتفاع عمومی کار اندازه گیری شود. متوسط شدت روشنایی با استفاده از رابطه زیر محاسبه می شود
مکان با عرض باریک
در صورتی که در یک مکان با عرض کم یک ردیف چراغ خطی (فلورسنت) متصل بهم موجود باشد، مطابق شکل تعداد ۸ ایستگاه تعیین و در آنها اندازه گیری به عمل آید. نقاط P نزدیک گوشه و نقاط Q در دو طرف ردیف چراغ، حد فاصل دیوار و زیر چراغ تعیین شوند. هر چه تعداد چراغ ها بیشتر باشد به همان نسبت فواصل Q بیشتر می شود. در مرحله بعد مقادیر شدت روشنایی در نقاط هم نام میانگین گیری شود و در رابطه زیر متوسط شدت روشنایی محل محاسبه گردد.
در صورتی که در یک مکان با عرض کم یک ردیف چراغ خطی (فلورسنت) یا نقطه ای با فاصله نصب شده باشد بترتیب شکل در ۱۰ ایستگاه تعیین شده شدت روشنایی اندازه گیری و طبق رابطه زیر متوسط شدت روشنایی آن مکان محاسبه شود.



محیط های وسیع
در مکان های وسیع با ارتفاع کم استفاده از چراغ های خطی در چند ردیف بدون فاصله یا با فاصله کمتر از طول چراغ معمول است . در این حالت باید طبق الگوی اندازه گیری روشنایی در ۱۲ ایستگاه انجام و میانگین مقادیر در ایستگاه های هم نام به رابطه زیر منتقل و متوسط شدت روشنایی مکان محاسبه می شود.
مکان مرتفع
در اماکن بزرگ با ارتفاع زیاد به خاطر نیاز به توان نوری بالا اغلب از منابع نقطه ای در چند ردیف استفاده میشود صرف نظر از تعداد چراغ در ردیف ها و مساحت مکان ، شدت روشنایی در ۱۸ ایستگاه اندازه گیری می شود و میانگین مقادیر در ایستگاه های هم نام به رابطه زیر منتقل و متوسط شدت روشنایی مکان محاسبه می شود.
روشنایی حاشیه ای
در صورتی که منابع روشنایی در حاشیه سقف نصب شده باشند ، برای تعیین نقاط اندازه گیری ، طبق الگوی شکل باید در فاصله ۱/۲ متری از کناره دیوارها خطوط فرضی تجسم و نقاط P و a و t در فاصله ۰/۶ متری دیوار در ارتفاع عمومی کار اندازه گیری شود. در مرکز مکان با فاصله چهار نقطه r نیز اندازه گیری و پس از میانگین گیری شدت روشنایی در نقاط هم نام به رابطه زیر منتقل و متوسط شدت روشنایی محاسبه می شود. در این روش بجای استفاده از ضرایب تعداد چراغ از ضرایب طول L و عرض W استفاده می شود.



اندازه گیری روشنایی موضعی
برای اندازه گیری شدت روشنایی موضعی باید ضمن حفظ وضعیت عادی در موضع مورد سنجش ، فتوسل دستگاه در موضع مورد نظر قرار داده می شود و شدت روشنایی قرائت می گردد. نکات و ملاحظات مهم در این روش اندازه گیری موارد زیر است.
با توجه به هدف اندازه گیری موضع مورد نظر تعیین گردد.
دستگاه فتوسل دار
برای اندازه گیری موضعی دستگاه هایی که فتوسل روی آنها نصب است مناسب نیست ، زیرا بطور ناخود آگاه هنگام قرائت آن ، امکان ایجاد سایه روی موضع توسط آزمایشگر وجود دارد.
دقت شود که با تغییر زاویه فتوسل میزان شدت روشنایی دریافتی توسط دستگاه تغییر می کند لذا باید فتوسل در وضعیت مناسب قرار گیرد برای اندازه گیری شدت روشنایی در سطح افق ،یا ،قائم فتوسل باید در همان وضعیت قرار گیرد.
اهمیت سایه و نیم سایه
برای اندازه گیری شدت روشنایی در موضع کار دقت شود که سایه یا نیمسایه بدن یا دست آزمایشگر روی موضع نیفتد و کارگر نیز تغییر وضعیت ندهد. در این حالت فتوسل دستگاه نورسنج باید در محدوده دید کارگر و با همان زاویه معمول قرار داده و مقدار شدت روشنایی قرائت گردد.
دکتر لایت به عنوان تولید کننده انواع قاب پروژکتور ، قاب چراغ سوله ای ، قاب چراغ خیابانی و انواع چراغ پروژکتور و چراغ سوله ای در وات های گوناگون آماده دریافت سفارش خرید های عمده و جزئی از سوی پیمانکاران و شرکت های پخش در سراسر کشور می باشد . در ادامه برخی از محصولات تولید شده توسط گروه صنعتی دکتر لایت قرار داده شده است که با کلیک بر روی هر کدام به صفحه محصول مورد نظر رفته و می توانید جزییات کامل آن را مطالعه نمایید .
قاب پروژکتور 400 وات
قاب چراغ سوله ای 150 وات بدون باکس
قاب چراغ سوله ای 200 وات بدون باکس

